Publiczna Szkoła Podstawowa im. Janiny Wierzchowskiej w Liśniku Dużym

07 maja 2025 roku uczniowie z piątej klasy przeprowadzili badanie czystości powietrza przy pomocy skali porostowej. 

Porosty są przykładem niezwykłej współpracy dwóch grup organizmów – grzybów i glonów. Każdy z partnerów ma specyficzne umiejętności przetrwania i połączenie „sił” umożliwia zasiedlenie nawet najbardziej nieprzyjaznych miejsc, takich jak nagie skały, pionowe ściany budynków, drzewa, wydmy, płoty czy kamienie w górskim potoku. Grzyb stanowi rusztowanie porostu i „mocuje” go na podłożu. Jego funkcją jest dostarczenie wody i soli mineralnych potrzebnych partnerowi, czyli glonowi. Glony mają specjalne aparaty, dzięki którym potrafią zamieniać energię światła słonecznego na pokarm (w procesie fotosyntezy) i dzielą się nią z grzybem. Porosty potrafią pobierać różne składniki prosto z powietrza, w tym substancje trujące, które magazynują w swoim ciele. Jednocześnie są one bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia, szczególnie na dwutlenek siarki SO₂, który hamuje ich rozwój. SO₂ jest wytwarzany np. podczas spalania paliw kopalnych (węgiel, ropa naftowa) w fabrykach i domach czy przez jeżdżące samochody. Jeśli powietrze jest bardzo zanieczyszczone porosty w ogóle nie występują lub są bardzo małe, a im jest ono czystsze tym jest ich coraz więcej różnokształtnych i dużych. Z tego powodu organizmy te są świetnym wskaźnikiem czystości powietrza. Stworzono nawet specjalną skalę, dzięki której każdy z nas może bez problemu ocenić stopień zanieczyszczenia powietrza na danym terenie. Aby to zrobić należy przyjrzeć się porostom na pniach drzew rosnących w okolicy i porównać je ze zdjęciami ze skali. W ten sposób przyporządkujesz je do odpowiedniej strefy i poznasz poziom stężenia SO₂ w powietrzu. Aby wynik był jak najbardziej właściwy najlepiej ocenić kilka drzew ze wszystkich stron, ponieważ na jednych porosty rosną chętniej niż na innych.

Wyposażeni w taką wiedzę wyruszyli w teren żeby dokonać obserwacji i zrobić dokumentację zdjęciową do wykonania skali porostowej. Kolejnym etapem było rozpoznanie zaobserwowanych porostów i przyporządkowanie ich do 7-stopniowej skali porostowej. Do obserwacji porostów wybrali drzewa rosnące w pobliżu kościoła i stawów oraz na Zimnowodach. 

Zaobserwowane porosty na drzewach w pobliżu szkoły to: porosty listkowate - złotorost ścienny, tarczownica bruzdkowana. Jest to 4 klasa skali porostowej – powietrze średnio zanieczyszczone, stężenie SO₂ 69-50 µg/m³.

Na Zimnowodach zaś, uczniowie zaobserwowali porosty należące do 5 klasy skali porostowej: porosty listkowate np. pustułka pęcherzykowata, zajmują znaczną powierzchnię kory, zanieczyszczenie powietrza jest słabe, stężenie SO₂ 49-40 µg/m³.